Phone. +48 61 87 69 869 Ph./fax. +48 61 87 69 452 e-mail:
ecept@oncology.am.poznan.pl
| |||||||||
|
| News |
|
|
|
9th Congress of the European Association for Palliative Care
April 8 - 10, 2005 The 2005 Congress of the EAPC - a World Congress of Palliative Care http://www.eapcnet.org/Aachen2005/in/ 
Rekomendacje Rady Europy
REKOMENDACJI ORGANIZACJI OPIEKI PALIATYWNO-HOSPICYJNEJ W KRAJACH CZŁONKOWSKICH - DOKUMENTU RADY EUROPY
W dniu 12 listopada 2003 r. Rada Europy uchwaliła Rekomendacje dotyczące organizacji opieki paliatywnej w krajach członkowskich Rady Europy .Recommendation [Rec (2003) 24] of the Committee of Minister to member states on the organisation of palliative care., dokument przyjęty przez Komitet Ministrów.
Rekomendacje (zalecenia) wraz z towarzyszącym komentarzem (tzw. raportem objaśniającym) zostały opracowane przez Komitet Ekspertów pod auspicjami Europejskiego Komitetu Zdrowia Rady Europy (CDSP) . Przewodniczył dr Tony O.Brien z Irlandii, konsultantem był dr Dick Willems z Holandii. Sekretarzem Komitetu Ekspertów z ramienia Departamentu Polityki Zdrowotnej Rady Europy był dr Piotr Mierzewski. Rekomendacje są najważniejszym, pierwszym tak szeroko i perfekcyjnie przygotowanym przez zespół ekspertów dokumentem, stanowiącym obowiązujące w krajach członkowskich wytyczne, których wdrażanie jest istotne dla zapewnienia należnej opieki paliatywno-hospicyjnej wymagającym tej opieki osobom cierpiącym z powodu przewlekłych, postępujących, o niekorzystnym rokowaniu chorób i ich bliskim. W Polsce rocznie opieki takiej wymaga około 200.000 chorych dorosłych i ponad 2000 dzieci i młodocianych. Zalecenia zawarte w Rekomendacjach zobowiązują do działań mających na celu nadanie priorytetu tej tak ważnej, niezbywalnej opiece oraz do poprawy w zakresie dostępności i finansowania opieki nad cierpiącymi chorymi u schyłku życia, co dotyczy również Polski, kraju członkowskiego Rady Europy. Nakłada to szczególne obowiązki na instytucje państwa odpowiedzialne za ochronę zdrowia obywateli. Polityka zdrowotna w tym zakresie powinna ulec zmianie. Opieka paliatywna/hospicyjna nie stanowi nadal priorytetu polityki zdrowotnej państwa, a środki wydatkowane na świadczenia z tego zakresu są wysoce niewystarczające. Na pokrycie kosztów działalności ponad 400 ośrodków opieki paliatywnej i hospicyjnej w Polsce w 2002 roku wydatkowano ponad 100 milionów złotych, co stanowi około 0,3% wszystkich wydatków na opiekę zdrowotną i uniemożliwia zapewnienie należnych standardów opieki paliatywno-hospicyjnej. W kwietniu br. z inicjatywy EAPC - Europejskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej - prof Carl Johan Fürst i Sylwii Sauter (Sztokholm) dokonano imiennego wyboru osób w krajach europejskich i zaprojektowano przeprowadzenie wspólnej akcji propagujących ten ważny dokument. W Polsce rolę koordynatora działań powierzono profesorowi zw. dr hab. n. med. Jackowi Łuczakowi - przewodniczącemu Stowarzyszenia Rozwijania Opieki Paliatywnej w Krajach Europy Środkowo-Wschodniej (ECEPT), kierownikowi Katedry i Kliniki Akademii Medycznej im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Pierwszym - ważnym etapem udziału w tej międzynarodowej akcji solidarności w rozwijaniu opieki paliatywnej-hospicyjnej było przetłumaczenie dokumentu na język polski, co zostało wykonane bezinteresownie przez następujące osoby w: dr n. med. Wojciech Leppert -Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej w Poznaniu, dr n. med. Anna Orońska oraz dr n. med. Sławomir Woźniak - Dolnośląski Zespół Opieki Paliatywnej we Wrocławiu i Małgorzata Stańczyk . kierownik Ośrodka Edukacji i Rozwijania Opieki Paliatywnej w krajach Europy środkowo-wschodniej przy Hospicjum Palium w Poznaniu.- Ostatecznej redakcji tekstu wraz z przypisami dokonał prof. Jacek Łuczak. Dalsze etapy propagowania dokumentu obejmują: 1. - wydrukowanie i rozpowszechnienie Rekomendacji wraz z posłowiem inicjatorów projektu 2. - przeprowadzenie wspólnych akcji, w tym a) konferencja prasowa nt. "OPIEKA PALIATYWNO - HOSPICYJNA PRIORYTETEM RADY EUROPY . W OBRONIE CIERPIĄCYCH, NIEULECZALNIE CHORYCH I ICH BLISKICH" w dniu 11 października w Warszawie o godzinie 11 w Sali Centrum Prasowego ul Foksal 3/5; równolegle podobne akcje będą miały miejsce we wszystkich krajach Europy, uczestniczących we wspólnych działaniach b) kontynuowanie działań propagujących i wdrażających "Rekomendacje" Należy dołożyć wszelkich wspólnych starań, aby połączyć się w ogólnopolskich i ogólnoeuropejskich działaniach mających na celu propagowanie i wdrażanie Rekomendacji. Adres: Prof. Jacek Łuczak, Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej, Hospicjum Palium, 61-245 Poznań, Osiedle Rusa 25 A; tel/fax 61 87-69-869, e-mail: jacek.luczak (at) oncology. am. poznan. pl ; jackluk (at) kki. net. pl Wytyczne (Rekomendacje) Rec (2003)24 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich dotyczące organizacji opieki paliatywnej przyjęte przez Komitet Ministrów 12 Listopada 2003 na 860 konferencji Zastępców Ministrów RADA EUROPY Recommendation Rec ((2003)24 of the Committee of Ministers to members states on the organisation of palliative care Adopted by the Committee of Ministers of Council of Europe on 12 November 2003. at the 860th meeting of the Ministers. Deputies Opracował Jacek Łuczak* Rekomendacje (zalecenia) wraz z towarzyszącym komentarzem (tzw. raportem objaśniającym) zostały opracowane przez Komitet Ekspertów pod auspicjami Europejskiego Komitetu Zdrowia Rady Europy (CDSP) . Przewodniczył dr Tony O.Brien z Irlandii, konsultantem był dr Dick Willems z Holandii. Sekretarzem Komitetu Ekspertów z ramienia Departamentu Polityki Zdrowotnej Rady Europy był dr Piotr Mierzewski. Dokument, skierowany do 46 krajów członkowskich Rady Europy, został przyjęty przez Komitet Ministrów Rady Europy w dniu 12 listopada 2003 roku Rekomendacje zostały w całości nieodpłatnie przetłumaczone na język polski we wrześniu 2004 roku, z inicjatywy ECEPT (Stowarzyszenia Rozwijania Opieki Paliatywnej w Krajach Europy Środkowo-Wschodniej). Jest to pierwszy tak wysokiej rangi dokument z zakresu opieki paliatywnej, perfekcyjnie i szeroko przygotowany, obowiązujący i zalecany do realizacji w krajach Rady Europy, w których poziom rozwoju opieki paliatywnej i dostępność do świadczeń z tego zakresu są nadal bardzo zróżnicowane. Opracowanie tych ważnych wytycznych zostało poprzedzone intensywnymi pracami zaproszonych przez Europejski Komitet Zdrowia ekspertów z krajów europejskich reprezentujących przedstawicieli wszystkich profesji świadczących opiekę paliatywną. Utworzyli oni Komitet Ekspertów ds. organizacji opieki paliatywnej w Europie, którego członkowie regularnie spotykali się w Strasburgu w Pałacu Europejskim, w okresie od 2001-2002 z przedstawicielami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Europejskiego Stowarzyszenia Opieki Paliatywnej (EAPC) oraz innych wiodących organizacji wspierających rozwój opieki paliatywnej. Komitet dokonał przeglądu i oceny istniejących w krajach członkowskich oraz krajach Europy środkowo-wschodniej struktur organizacyjnych opieki paliatywnej z uwzględnieniem ich rozwoju, rodzaju, przynależności do sektora publicznego i prywatnego, rozpoznania środowiska, w którym opieka paliatywna jest praktykowana, jak również przygotował propozycje dotyczące zaleceń w zakresie regulacji prawnych oraz organizacyjnych różnych struktur opieki paliatywnej. Do istotnych treści tego dokumentu należy zaliczyć zalecenia o konieczności włączenia opieki paliatywnej, jako integralnej, priorytetowej, istotnej składowej do całościowego systemu opieki zdrowotnej w państwach członkowskich Rady Europy oraz konieczność szerokiego zapewnienia dostępności do opieki paliatywnej, stanowiącej niezbywalne prawo każdej osoby uprawnionej do korzystania z opieki zdrowotnej. Nakłada to na rządy krajów członkowskich obowiązek zabezpieczenia dostępności do opieki paliatywno-hospicyjnej wszystkim potrzebującym osobom: mężczyznom, kobietom i dzieciom, bez względu na pochodzenie, wyznanie, stan socjo-ekonomiczny oraz rodzaj schorzenia, uznając zgodnie z definicją opieki paliatywnej, że obejmuje ona opieką chorych na przewlekłe, postępujące, ograniczające życie choroby oraz zapewnia wsparcie ich bliskim. Regulacje prawne dotyczące struktur opieki paliatywnej powinny być oparte na zabezpieczeniu praw człowieka i chorego, respektowaniu godności, spójności społecznej w imię solidarności międzyludzkiej, demokracji, równego dostępu oraz współuczestnictwie i wolnym wyborze. opieki i leczenia. Zalecenia zawarte w Rekomendacjach odnoszą się również do Polski, która w 1991 została przyjęta do Rady Europy. Kraj nasz można zaliczyć do czołówki europejskiej w tym zakresie, ze względu na długoletnie przekraczające ćwierćwiecze tradycje, poziom rozwoju opieki paliatywno-hospicyjnej (zgodnie z zaleceniami WHO w Polsce określenia opieka paliatywna i hospicyjna używane są wymiennie-Program MZ Rozwoju Opieki Paliatywnej MZ 1998) zarówno w sektorze niepublicznym jak i państwowym, wielość ośrodków dla chorych dorosłych oraz dzieci i młodocianych (ponad 400 ośrodków w 2003). Podwaliny opieki paliatywno-hospicyjnej były budowane w Polsce już w 1976 roku, kiedy to przy parafii kościoła Arka Pana-Nowa Huta Bińczyce z inicjatywy Haliny Bortnowskiej, pisarki i filozofa, powstała pierwsza nieformalna grupa wolontariuszy posługująca umierającym chorym w miejscowym szpitalu.. Następne ważne etapy to poprzedzone wizytą w Polsce (1978) Dame Cicely Saunders twórczyni nowoczesnego londyńskiego hospicjum Św Krzysztofa, powołanie Stowarzyszenia Przyjaciół Chorych Hospicjum w Krakowie(1981) oraz utworzenie przez śp Ks Eugeniusza Dudtkiewicza charyzmatycznego przywódcy Ruchu Hospicyjnego pierwszego Domowego Hospicjum Pallotinum w Gdańsku, stanowiącego wzorzec polskiej domowej opieki hospicyjnej. Od roku 1988-utworzenia pierwszego zespołu domowej opieki paliatywnej oraz Kliniki Opieki Paliatywnej przy Katedrze Onkologii AM im K. Marcinkowskiego w Poznaniu (1990) datuje się również rozwój opieki paliatywnej w ramach publicznej opieki zdrowotnej oraz medycyny paliatywnej w strukturach akademickich. .Od 1993 roku-powołania Krajowej Rady Opieki Paliatywnej-Hospicyjej przy MZ składającej się z animatorów opieki hospicyjnej i paliatywnej postępuje integracja i współdziałanie obu strumieni tej działalności, czego wyrazem jest m in przyjęcie przez Krajową Radę i Ministerstwo Zdrowia terminu opieka paliatywno-hospicyjna, określającego wspólne dążenia do osiągnięcia celu wynikającego z definicji WHO- niesienie ulgi cierpiącym, umierającym chorym i ofiarowanie wsparcia ich bliskim oraz wypracowanie regulacji prawnych zapewniających równy status państwowym i niepublicznycm ośrodkom opieki paliatywnej i hospicyjnej również w zakresie finansowania działalności. W 1994 roku powstało Warszawskie Hospicjum dla Dzieci wzorcowe hospicjum domowe wspomagające tworzenie nowych jednostek. tego typu (obecnie opiekę paliatywną pediatryczną zapewnia 7 specjalistycznych zespołów domowych oraz 27 hospicjów i ośrodków opieki paliatywnej dla dorosłych). Obok krajowego konsultanta, wojewódzkich konsultantów w dziedzinie medycyny paliatywnej, i ośrodków akademickich, ważną rolę w rozwijaniu opieki paliatywno-hospicyjnej, szerzeniu idei tej opieki wychodzącej naprzeciw potrzebom cierpiących, umierających chorych i ich bliskich odgrywają Ogólnopolskie Forum Ruchu Hospicyjnego, Polskie Towarzystwo Opieki Paliatywnej, Polskie Towarzystwo Medycyny Paliatywnej, Caritas w Polsce, oraz Stowarzyszenie Rozwijania Opieki Paliatywnej w Krajach Europy Środkowo-Wschodniej (ECEPT);działania te są wspomagane przez Kościół Katolicki i organizacje pokrewne. Znaczący jest udział wolontariatu, którego szeregi, co roku zwiększają się O wysokiej pozycji Polski w rozwijaniu opieki paliatywnej świadczą m. innymi wprowadzenie w 1999 roku specjalizacji lekarskiej w zakresie medycyny paliatywnej (dostępnej w Europie jak dotąd tylko w Wielkiej Brytanii i Irlandii) i w opiece paliatywnej dla pielęgniarek, znaczna liczba ośrodków akademickich oraz samodzielnych pracowników nauki, rozwinięta edukacja przed i podyplomowa, regulacje prawne promujące dalszy rozwój tej dziedziny. Istotne znaczenie ma uzyskana dzięki zaangażowaniu Ministerstwa Zdrowia, zagwarantowana przez państwo powszechna łatwa dostępność w większości nieodpłatnych dla chorych leków, w tym opioidów podstawowych i stanowiących znaczny postęp i udogodnienia w leczeniu bólu analgetyków takich: jak przezskórne formy fentanylu i buprenorfiny, morfina w różnych postaciach szybko działająca i o zmodyfikowanym uwalnianiu, metadon oraz tramadol w różnych formach- niezbędnych do niesienia ulgi w bólu oraz leków mających zastosowanie w leczeniu innych objawów .Wielką zdobyczą ruchu opieki hospicyjno-paliatywnej jest pozyskiwanie corocznie kilkuset osób wstępujących w szeregi wolontariatu. .Szereg polskich ośrodków opieki paliatywnej-hospicyjnej wspomaga rozwój i edukację w zakresie opieki paliatywno-hospicyjnej również poza granicami kraju** Mimo tej wysokiej pozycji w Europie, istnieje szereg przeszkód utrudniających dalsze rozwijanie tej tak ważnej działalności, niedostępnej jeszcze na terenie całego kraju. Przyczyn można doszukiwać się między innymi w malejącym zainteresowaniu Rządu, NFZ oraz polityków, problematyką opieki paliatywno-hospicyjnej, które mimo licznych nacisków autorytetów i animatorów w tej dziedzinie, nie uwzględniło opieki paliatywno- hospicyjnej jako priorytetu polityki państwa w ochronie zdrowia. Wyraża się to między innymi wykreśleniem przez MZ w latach 2002-2003 programu wspierania rozwoju opieki paliatywnej oraz bardzo ograniczonymi środkami przeznaczanymi na finansowanie tej działalności przez Narodowy Fundusz Zdrowia( na świadczenia z zakresu opieki paliatywno-hospicyjnej wydatkowano w 2002 roku zaledwie około 100 milionów złotych co stanowi 0.3 % środków- przeznaczonych na opiekę zdrowotną).Uwzględniając dane epidemiologiczne i ciągłe starzenie się społeczeństwa opieki paliatywno .hospicyjnej w Polsce wymaga rocznie około 200.000 chorych dorosłych i 2.000 dzieci i młodocianych. Można sądzić, że przyjęcie i realizacja przez polski Rząd zaleceń .Rekomendacji Rady Europy dotyczących rozwijania opieki paliatywno-hospicyjnej korzystnie wpłynie na dalszy rozwój tej, nadal nie zawsze docenianej a tak ważnej działalności. ------------- *Profesor zw.dr hab. med Jacek Łuczak, członek Królewskiego Towarzystwa Lekarzy w Londynie(FRCP); Kierownik Katedry i Kliniki Medycyny Paliatywej, Hospicjum Palium, Akademii Medycznej im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, przewodniczący Stowarzyszenia Rozwijania Opieki Paliatywnej w Krajach Europy Środkowo-Wschodniej (ECEPT), przewodniczący Krajowej Rady Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej przy MZ przez trzy kadencje. Wybrany na koordynatora propagowania .Rekomendacji. przez oddział EAPC ds. Europy wschodniej :Sylvia Suater i prof. Johan Furst, profesor Jacek Łuczak dokonał ostatecznego opracowania tekstu tłumaczenia ** Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej AM, Hospicjum Palium w Poznaniu współpracujące od 1991 roku z ośrodkiem edukacyjnym WHO-Sir Michale Sobell House w Oksfordzie oraz Warszawskie Hospicjum dla Dzieci zostały uznane za ośrodki wiodące we wspomaganiu rozwoju i edukacji w opiece paliatywnej w krajach Europy środkowo-wschodniej ;Clark D,Wright M:Palliative care beacons w Transition In end-of life care. Hospice and related developements In Eastern Europe and Central Asia.2003.Open University Press Buckingham, Philadelphia) Prof. dr hab. med. Jacek Łuczak Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Hospicjum Palium 61-245 Poznań, Osiedle Rusa 25 A Tel/fax 61 8759-869, e-mail: jacek. luczak (at) oncology. am. poznan. pl ; jackluk (at) kki . net . pl |
